Stypendium Prof. Bohdana Lisowskiego

Profesor Bohdan Lisowski (1924-1992) jest postacią owianą legendą na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej, wspominaną i cytowaną do dziś. Erudyta, zagorzały modernista, charyzmatyczny wykładowca i uroczy człowiek. Bohdan Lisowski miał szerokie i wielowątkowe zainteresowania, co znalazło wyraz w jego pracy badawczej i naukowej. Miał dwóch mistrzów: w twórczości architektonicznej – Le Corbusiera, w pracy naukowej i teoretycznej – profesora Juliusza Żórawskiego, którego uznawał za niekwestionowany autorytet w dziedzinie kompozycji i estetyki architektonicznej. Na wykłady profesora Lisowskiego, wygłaszane na wielu uczelniach oraz w krakowskim oddziale SARP, przychodziły tłumy. Swoje wystąpienia ilustrował niezliczoną ilością wspaniałych przeźroczy. Fotografowanie było jego kolejną wielką pasją. Jest autorem wielu cennych prac naukowych, wraz z najważniejszą – systematyką architektury XX wieku Polski i Świata, a także znakomitych realizacji architektonicznych, m.in.: „Domu stu balkonów” w Krakowie przy ul. Retoryka 4 (1961), biura projektów w Krakowie przy ul. Wielopole 17 (1952) oraz większych założeń; jak Fabryka Silników Elektrycznych „Tamel” z przyległym osiedlem w Tarnowie (1952), czy Zakłady Przemysłu Gumowego „Stomil” w Dębicy (1956), również wielu form przemysłowych między innymi karoserii autobusowych Autosan i aparatów telefonicznych Telkom-Telos. Bohdan Lisowski działał społecznie w wielu stowarzyszeniach, był także prezesem krakowskiego oddziału SARP. Beata i Bohdan (Biś) Lisowscy, dzieci Profesora – napisały we wspomnieniu o Ojcu pt. „Nieformalne oblicze mistrza formy”: Nie wybraliśmy łatwej drogi poznawania świata. Ciągle sięgamy po trudniejsze zadania (…), szukamy lepszych, choć nie zawsze łatwiejszych rozwiązań. Bronimy swoich racji, przyjmujemy porażki chcąc osiągać sukcesy. Niech słowa te będą uzasadnieniem dla wyboru postaci Profesora Bohdan Lisowskiego jako patrona projektu oraz mottem dla przyszłego studenta – stypendysty. ______________________________________ Wypowiedź prof. dr hab. inż. arch. Macieja Złowodzkiego wspominająca Patrona Stypendium podczas ogłoszenia wyników konkursu w 2012 roku: "Proszę Państwa, jesteśmy w Krakowie. Wiecie Państwo, że Szkoci to Krakusy przegonione za rozrzutność. Nic dziwnego, że Pan Biś, który jest spiritus movens naszego spotkania, dał mi 5 minut na przedstawienie sylwetki Profesora Bohdana Lisowskiego i wytłumaczenie, czemu w niełatwych czasach kryzysu, są ludzie gotowi wyłożyć pieniądze na stypendia Jego imienia. Profesora Państwo nie mogą pamiętać, gdyż zmarł niemalże równo dwadzieścia lat temu, bo w roku 1992. Była to, na zgrzebnym, biednym, ciemnym i szarym firmamencie socjalizmu, silnie jaśniejąca gwiazda nowoczesności, postępu i otwartości na świat oraz jego dokonania. Był bowiem Bohdan Lisowski jednoosobową lokomotywą awangardy architektonicznej i wdrażania rozwiniętych form późnego modernizmu. Dużo jeździł, fotografował i przybliżał nowe realizacje, wtedy gdy dostęp do informacji i dokonań wiodących cywilizacyjnie krajów był znacznie utrudniony. Jego wykłady na Politechnice Krakowskiej, Wydziale Architektury Wnętrz ASP i w SARPie, przeszły do historii. Proszę sobie wyobrazić pełną salę, ludzi siedzących na schodach, podłodze, stojących w przejściu i z zapartym tchem oglądających kolorowe przeźrocza z architektury „wielkiego świata”. Kontakty zagraniczne ułatwiała Profesorowi znajomość języków obcych. Mówił po angielsku i francusku, a złośliwi twierdzili, że jego znajomość niemieckiego była taka, że myślał po niemiecku. Opowiadał się za architekturą śmiałą i nowoczesną. Za nowoczesnymi materiałami, w tym za stalą. Nie tylko w konstrukcji, ale i na elewacji. Jego prace naukowe – doktorat i habilitacja, dotyczyły właśnie skrajnej awangardy w architekturze. Ta propagowana architektura musiała być jednak wybornej jakości. Nie dopuszczał tzw. kundli. Architektura musiała być „rasowa”. W swojej systematyce architektury końca 20. wieku wyróżniał blisko 40 równolegle występujących kierunków twórczych. Dopuszczał projekty w każdym z nich, ale w ramach dokonanego wyboru musiała to już być architektura „rasowa”. Było to więc podejście oparte na doskonałej znajomości kompozycji, teorii budowy formy, znajomości manifestów twórczych i doskonałym rozeznaniu tendencji w twórczości czołowych mistrzów świata. Było to też podejście budowane na szerokim ujęciu projektowania, na sięganiu do dziedzin pobocznych, ale wnoszących w poziom jakości architektury. Wiele uwagi Profesor poświęcał projektowaniu form przemysłowych. Prowadził na naszym Wydziale pracownię i studium podyplomowe projektowania designerskiego. Znał się i czerpał z socjologii i psychologii. Interesowała go geografia i uwarunkowania cywilizacyjne rozwoju współczesnej sztuki. Był Bohdan Lisowski tytanem pracy. Mawiał, że projektowanie i zajmowanie się architekturą jest jak miłość. Nie ma w niej miejsca na przerwy i urlopy. Uważał, że jak ktoś coś lubi robić, to robi to dobrze. Jak dobrze robi to odnosi sukcesy. Jak odnosi sukcesy to jeszcze bardziej to lubi robić. Pracował wiele i miał mało czasu na sen. Spał po 6 godzin dziennie. Miało to czasem swoje fizjologiczne skutki. Raz zasnął na swoim własnym wykładzie. Potem mówił do nas: A tak coś mi mówiło – nie siadaj, nie siadaj… Był twardym i wymagającym dla siebie i współpracowników. Nie było wymówek, usprawiedliwień i trudności obiektywnych. Szedł przez życie, a raczej biegł z rozwianym włosem, czerpiąc z niego szeroko pełnymi garściami. Mnie gnębił przez 20 lat. Teraz, patrząc wstecz jestem Mu za to więcej niż wdzięczny. Proszę Państwa, ci co się złożyli na państwa stypendia, to ci co Go pamiętają. Ci co są Mu wdzięczni, nie tylko za przekazaną wiedzę, ale i za podejście do architektury i twórczości. Więcej, za postawę życiową architekta – twórcy, mądrego, wykształconego, obytego w świecie, znającego literaturę tematu, z pasją i samozaparciem budującego nową, lepszą przyszłość." __________________________ Odczyty pana prof. Bohdana Lisowskiego wygłoszone w siedzibie SARP Oddział Kraków w okresie 10.1954 – 06.1991 1956 1. Modulor 2. Ostatnie prace Le Corbusiera 1956-1958 3. O nowym regionalizmie 4. Architektura mieszkaniowa w Berlinie Zachodnim 1958-1960 5. O powiązaniach malarstwa z architekturą 6. Osiągnięcia architektury i budownictwa przemysłowego w Polsce 1961-1963 7. L.H. Sullivan i Szkoła Chicagowska 8. Architektura Londynu w kolorowych przeźroczach 9. Antonio Gaudi y Cornet 10. Frank Lloyd Wright 11. Walter Gropius 12. Mies van der Rohe 13. Le Corbusier 14. Aspekty humanizmu w architekturze 1963-1965 15. O trudnościach Rozwoju nowoczesnej architektury 16. O architekturze organicznej 1965-1966 17. Expo w Lozannie 18. Le Corbusier 19. Ekspresjonizm w architekturze XX wieku 1966-1969 20. Alvar Aalto 21. Amsterdam, Rotterdam, Hilversum 22. Współczesna architektura Krakowa 23. Awangardowa architektura radziecka 1969-1971 24. O prewencjach upodobań dla projektowania architektonicznego 25. Architektura Buenos Aires 26. O portach lotniczych i architekturze z samolotu 27. Wzgórze Matyldy w Darmstadcie 1971-1973 28. Nowoczesne koncepcje mieszkaniowe 29. Architektura Zakopanego 30. Współczesna architektura Budapesztu 31. XI Kongres UIA w Warnie, sprawozdanie krakowskich uczestników (Zdzisław Arct, Leszek Filar, Przemysław Gawor, Bohdan Lisowski, Tadeusz Ptaszycki, Władysław Wichman, Bogumił Zaufal) 32. Architektura w Bułgarii 1973-1976 33. Architektura w Wiedniu 34. Jugosławia – architektura, krajobraz 35. O różnicach między architekturą XX wieku a architekturą wieków poprzednich , z punktu widzenia teorii architektury 36. Osiągnięcia w polskim budownictwie osiedlowym 37. Myśl architektoniczna w NRF 38. Nowoczesna architektura Bułgarii 39. Budownictwo osiedlowe – rzeczywistość a marzenia 40. Architektura Holandii, część I 41. Architektura Holandii, część II 42. Architektura Holandii, część III 43. Najnowsza Architektura Wiednia 44. Kierunek twórczy architektury organicznej 1976-1979 45. Nowoczesna architektura radziecka 46. Architektura polska ostatnich lat 47. Praga - architektura 48. Nowe wyniki badań nad mieszkaniem 49. Alvar Aalto 50. Poziomy jakości budownictwa 51. Budapeszt - architektura XX wieku 52. Tuczno - Kazimierz 53. O awangardowej architekturze w Polsce XX wieku 54. Architektura Szwajcarii 1979, część I 55. Architektura Szwajcarii 1979, część II 56. Architektura Szwajcarii 1979, część III 1980-1983 57. Architektura Szwajcarii 1979, część IV 58. Architektura nowych uniwersytetów na, część I 59. Architektura nowych uniwersytetów, część II 60. Architektura nowych uniwersytetów na świecie, część III 61. Architektura nowych szkół średnich na świecie, część I 62. Architektura nowych szkół średnich na świecie, część II 63. Perfekcja techniczna w architekturze 64. Warunki dobrego projektowania 65. Architektura ogranicza 66. Otterlo – przyszłość architektury 67. Stereotypy w architekturze 68. Stan architektury i perspektywy 69. Prowincjonalizm w architekturze mieszkaniowej – Polska a świat 70. Osiedla – osiągnięcia i przyszłość 71. Bauhaus 1984-1987 72. Odbicie kultury w architekturze 73. Wkład architektury przemysłowej do rozwoju architektury XIX i XX wieku 74. Paryż „La Defense”, część I 75. Paryż „La Defense”, część II 76. Le Corbusier, realizacje 1916-1963 77. Le Corbusier, realizacje 1916-1963 78. IKAS -82-85 Otterlo, Hamburg, Dessau 79. Tallin, architektura 80. Problem odbioru w architekturze 81. Wiedeń ‘86 82. Architektura fińska, część I 83. Architektura fińska, część II 84. Architektura Szwecji, część I 85. Architektura Szwecji, część II 86. Architektura Szwecji, część III 87. Göteborg i Örebro 88. Estonia - architektura współczesna 1987-1990 89. Nowe idee socjalne w architekturze Szwecji 90. Chiny - Nankin - nowe osiedla 91. Pekin - architektura 92. Bratysława 93. Bratysława - architektura 94. Wiedeń - architektura 95. Przemiany w architekturze w Polsce 96. Przemiany w mecenacie architektury na przykładzie realizacji Janusza Ingardena: 1952. 1988 97. Adolf Szyszko-Bohusz. Architekt Polski Odrodzonej (wespół z Witoldem Cęckiewiczem i Witoldem Korskim) 98. Luksus mieszkania w modernizmie 99. Kuba - architektura, część I 100. Kuba - architektura, część II 101. Kuba - architektura, część III 102. Szwecja - adresowanie architektury 103. Litwa – Kowno, Wilno 104. Szwajcaria – szkoły 105. Paryż – trzy nowe osiedla 106. Nowy kierunek twórczy w Paryżu 1991-1992 107. 1991 – Nadrenia - architektura __________________________________________________________________________________ 8 października 1992 – odbyło się spotkanie: Wspomnienia o prof. dr. hab. arch. Bohdanie Lisowskim Spisu wykładów (na podstawie sprawozdań SARP Oddział Kraków za kadencje 1954-1992) - dokonała Emilia Walczewska